زاج چیست و کاربرد آن در صنایع مختلف

 زاج ترکیبی از سولفات آلومینیوم و سولفات پتاسیم است که در طبیعت به دو صورت خالص و ناخالص یافت می شود. این ماده در حالت طبیعی خود بیش از 2000 سال است که در طیف وسیعی از کاربردها مورد استفاده قرار گرفته است. اما بعد از مدتی استفاده از آن در فرآوری مواد غذایی به دلیل نگرانی ها در مورد عوارض جانبی آن به تدریج کاهش یافت. با این حال، متخصصان در زمینه پزشکی و همچنین مراقبت های بهداشتی، هنوز هم اغلب از آن برای مقابله با آسیب ها و همچنین بیماری ها استفاده می کنند.

حال در ادامه قصد داریم، نحوه تولید زاج، مزایا، معایب و کاربرد های آن در صنایع مختلف را اشاره کنیم.

زاج چیست؟

زاج ماده ای سفید رنگ، کریستالی و درخشان است که با نام هایی همچون ضمه، آلوم، سولفات آلومینیوم، زی سفید و …. در ملیت های مختلف شناخته شده است. این ماده در رنگ های مختلفی وجود دارد، اما نوعی که مد نظر ما است، سفید رنگ بوده که به آن زاج سفید می گویند. از جمله ویژگی های شیمیایی این ماده می توان به قابلیت انحلال پذیری آن در آب اشاره کرد.

اگر خواستید درصد خلوص زاج سفیدی که تهیه کرده اید اطمینان یابید، کافیست کاغذ تورنسل را تهیه کنید و سپس از این ماده بر روی کاغذ ریخته، اگر ماده به رنگ قرمز در اومد از کیفیت خوبی برخوردار است.

کاربردهای زاج در صنایع مختلف

آلوم به ویژه زاج پتاسیم به طور گسترده ای در صنایع مختلف استفاده می شود، در ادامه به چند موارد از کاربردهای آن در صنایع مختلف اشاره می کنیم:

1. پزشکی

همانطور که اشاره کردیم، زاج در بسیاری از صنایع مختلف به ویژه پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال، استفاده از زاج در دارو اغلب به عنوان یک قابض برای کوچک کردن بافت ها، به حداقل رساندن ترشح مایعات بدن و برای کاهش خونریزی کاربرد دارد. همچنین از آلوم برای تحریک استفراغ در صورت مصرف سم استفاده می شود.

علاوه بر این، اغلب برای تقویت واکسن های خاص و همچنین برای جلوگیری یا درمان عفونت ها در پزشکی کاربرد دارد. هنگامی که این ترکیب برای تقویت واکسن استفاده می شود، به عنوان یک عامل کمک کننده در نظر گرفته می شود.

بیشتر بخوانید: جوش شیرین

2. زاج سفید در کشاورزی

زاج سفید یا سولفات آلومینیوم در کشاورزی به عنوان یک آفت‌کش طبیعی و قارچ‌کش برای محافظت از گیاهان در برابر بیماری‌ها و آفات استفاده می‌شود. این ماده می‌تواند به کنترل بیماری‌های قارچی مانند سفیدک پودری و لکه سیاه کمک کند. همچنین، زاج سفید می‌تواند به عنوان یک اصلاح کننده خاک برای کاهش pH خاک‌های قلیایی و افزایش جذب مواد مغذی توسط گیاهان استفاده شود. علاوه بر این، زاج سفید می‌تواند به بهبود رشد ریشه و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی کمک کند.

3. زاج سفید در کاغذسازی

زاج سفید در صنعت کاغذ سازی به عنوان یک عامل “سایزینگ” (sizing agent) استفاده می‌شود. سایزینگ به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن مقاومت کاغذ در برابر جذب آب و جوهر افزایش می‌یابد. زاج سفید با ایجاد یک لایه آبگریز بر روی الیاف کاغذ، از پخش شدن جوهر بر روی کاغذ جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود که نوشته‌ها و تصاویر با وضوح بیشتری چاپ شوند. همچنین، زاج سفید به افزایش استحکام و دوام کاغذ کمک می‌کند.

4. زاج سفید در نساجی

زاج سفید در صنعت نساجی به عنوان یک “دندانه” (mordant) در فرآیند رنگرزی استفاده می‌شود. دندانه ماده‌ای است که به الیاف پارچه می‌چسبد و باعث می‌شود که رنگ به طور یکنواخت و دائمی به الیاف بچسبد. زاج سفید با ایجاد پیوند بین رنگ و الیاف، از شسته شدن رنگ در طول شستشو جلوگیری می‌کند و باعث افزایش ثبات و دوام رنگ می‌شود.

5. زخم های زبان

پودر زاج به عنوان یک درمان خانگی کارآمد برای زخم های شانکر یا همان زخم های سفید رنگ بر روی زبان شناخته شده است و توسط متخصصان پیشنهاد می شود. افرادی که از این پودر در داخل یا نزدیک دهان استفاده می کنند، پس از درمان، باید دهان خود را همراه با آب شستشو دهند، زیرا این ترکیب ممکن است باعث استفراغ و سوزش دهان شود.

6. دهان شویه

یکی از دلایل اصلی بوی بد دهان، تجمع سموم و اسیدهایی است که باعث باکتری در دهان شده، در نتیجه موجب بوی بد، زخم های دهانی و … می شود. بنابراین، شستشو دهان همراه با دهانشویه زاج از رشد باکتری ها جلوگیری کرده و آنها را از بین می برد.

7. گرفتگی عضلات

شاید برایتان تعجب آور باشد که استفاده از زاج چه ارتباطی به کاهش گرفتگی عضلات داشته باشد، در صورتی که استفاده از ترکیب زاج به عنوان رقیق کننده خون می تواند درد را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. اکثریت افراد برای اسپاسم عضلاتی از ترکیب زاج و زردچوبه استفاده می کنند.

8. پاشنه های ترک خورده

از آنجایی که پودر زاج برای مقابله با ترک پاشنه پا بسیار مفید می باشد، اکثریت افراد از آن استفاده می کنند. به این صورت که زاج را بر روی اجاق گاز گرم کرده و بعد از سرد شدن آن را با یک روغن مانند نارگیل یا بادام ترکیب کرده و سپس بر روی پای خود قرار می دهند. این درمان اگر برای مدتی به طور منظم استفاده شود، تسکین فوق العاده خوبی است.

9.  کاهش خونریزی بر اثر بریدگی

طبق تحقیقات انجام شده زاج حتی می تواند خونریزی های ناشی از بریدگی را جلوگیری کند. در صورت بریدگی شما می توانید زاج یا همان آلوم را روی زخم پخش کرده تا از دست دادن خون اضافی جلوگیری کنید. اما به یاد داشته باشید که اگر بریدگی شما خیلی عمیق باشد و همچنین خونریزی متوقف نشود، باید به پزشک مراجعه کنید.

10.  زاج برای اصلاح

زاج مدت هاست به عنوان یک درمان پس از اصلاح مورد استفاده قرار گرفته است؛ زیرا استفاده از زاج بعد اصلاح مانع از جوش زدن صورت می شود، در نتیجه استفاده از زاج یا همان آلوم شما را از شر هزینه های پوستی خلاص می کند. پس بهتر است بعد از اصلاح، مقداری زاج را به مدت چند ثانیه روی صورت خیس بمالید و بعد آن را بشویید.

11.  عفونت قارچی پا

یکی از بیماری های رایج پوستی بین ورزشکاران، عفونت های قارچی مزمن سطحی پوست پا است که غالبا بین انگشتان پا ایجاد می شود. استفاده از زاج برای این نوع مشکل پوستی مفید بوده و حتی استفاده آن باعث جلوگیری از این اتفاق می شود. استفاده از این پودر همه کاره به این صورت است که 2 تا 3 قاشق غذاخوری پودر زاج را در آب گرم بریزید و سپس پاها را به مدت 20 دقیقه در آب قرار دهید.

12.  زاج برای تصفیه آب

آلوم به طور کلی برای تصفیه آب آلوده استفاده می شود، زیرا این ترکیب به عنوان یک منعقد کننده عمل می کند و معمولاً قبل از ته نشینی و فیلتراسیون برای افزایش توانایی فرآیند تصفیه برای حذف ذرات استفاده می شود. استفاده زاج برای تصفیه آب به این صورت است که به ازای هر لیتر آب حدود 1 گرم پودر زاج را به آب اضافه کرده و بعد از مدتی شاهد ته نشین شدن ذرات گل آلود خواهید شد.

13.  زاج برای بوی عرق

دلیل ایجاد بوی بد در مکان هایی مانند زیر بغل، کشاله ران، پا و … حضور باکتری ها است. از آنجایی که زاج خاصیت ضد باکتریالی دارد، به عنوان دئودورانت برای جلوگیری از بوی عرق استفاده می شود. نکته قابل توجه در این است که استفاده از زاج روی پوست تازه تراشیده شده یا حساس توصیه نمی شود؛ زیرا می تواند باعث تحریک شود.

حال، برخی بر این باور هستند که ترکیبات آلومینیوم و سایر مواد شیمیایی مضر موجود در دئودورانت ها می توانند از طریق پوست وارد بدن شده و باعث انواع بیماری های شود در صورتی که طبق تحقیقات انجام شده این نظریه تأیید نشده است.

14.  زاج برای چین و چروک

عوامل مختلفی همچون خشکی پوست، تغیرات آب و هوایی و بالا رفتن سن باعث از بین رفتن انعطاف پذیری پوست شده، در نتیجه موجب چین و چروک روی پوست می شود. برای جلوگیری از این اتفاق می توانید گهگاهی از این پودر برای صورت خود استفاده کنید، اما بهتر است به این ماده اکتفا نکنید؛ زیرا استفاده مداوم از زاج باعث خشکی پوست می شود.

15.  زاج سفید برای خونریزی بینی

زاج سفید خاصیت قابض کنندگی دارد و می‌توان از آن برای بند آوردن خونریزی بینی استفاده کرد. فقط کافی است هنگام خونریزی، مقداری پنبه را به کمی آب سرد آغشته کرده و مقداری پودر زاج سفید به آن بپاشید و سپس آنرا روی بینی نگه دارید.

16.  زاج سفید برای دندان

این روزها پوسیدگی دندان و خراب نشدن آن فکر افراد را درگیر به خود کرده است. بنابراین، علاوه بر مسواک زدن روزانه شما می توانید از آلوم برای جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان‌ها و همینطور کنترل خونریزی لثه کمک بگیرید. به این صورت که مقداری پودر آلوم را با آب ترکیب کرده و دندان خود را با آن ماساژ دهید. استفاده مداوم از این ماده توصیه نمی شود و بهتر است، هرزگاهی پیش پزشک معالج برای جلوگیری از پوسیدگی و مشکلات دیگر مراجعه کنید.

17.  زاج برای درمان جوش

درمان‌های خانگی متعددی برای مقابله با جوش‌ها و کاهش التهاب وجود دارد که یکی از آنها استفاده از زاج است. این ماده به دلیل خواص خنک کنندگی و ضد باکتریایی که دارد می توان برای از بین بردن جوش ها و جای آن استفاده کرد.

18.  درمان شپش

یکی دیگر از درمان های خانگی برای شپش که بسیاری از افراد از آن استفاده می کنند، زاج است. استفاده از این ماده به این صورت است که ابتدا زاج را در آب مخلوط کرده و کمی روغن درخت چای به آن اضافه کنید، سپس مخلوط به دست آمده را روی پوست سر خود به مدت چند دقیقه ماساژ دهید.

انواع زاج

آلوم یا زاج در انواع مختلفی قرار دارد که نوع خوراکی آن شامل زاج پتاسیمی است و در همه فروشگاه ها موجود است. زاج در واقع یک سولفات دوگانه از پتاسیم یا هر فلز یک ظرفیتی دیگری مانند سدیم یا آمونیوم به همراه یک فلز سه ظرفیتی مانند آلومینیوم، آهن یا کروم است. از این رو، انواع زاج عبارت انند از:

1. آلوم سدیم

زاج سدیم بیشتر در طبیعت از ماده معدنی مندوزیت یافت می شود که به بطور کلی به عنوان آلوم سودا شناخته می شود. علاوه بر اکسیداسیون، در مواد غذایی در ساخت بیکینگ پودر نیز استفاده می شود.

2.  آلوم آمونیومی

آلوم آمونیوم، یک سولفات کریستالی سفید از آلومینیوم است که در تصفیه آب، چسب های گیاهی، سیمان های سرامیکی، دباغی، رنگرزی و دئودورانت ها کاربرد دارد، اگرچه در دئودورانت ها بیشتر از آلوم پتاسیم استفاده می شود.

3.  زاج پتاسیمی

از آنجایی که پرمصرف ترین آلوم، زاج پتاسیمی است به عنوان شفاف سازی در مایعات کدر، رنگرزی و دباغی استفاده می شود. علاوه براین، به طور گسترده در تصفیه آب، پزشکی، لوازم آرایشی، تهیه غذا، کاغذ سازی و پارچه ضد آتش استفاده می شود.

بیشتر بخوانید: ابعاد کاغذ

4. آلوم کروم

زاج کروم یک سولفات دوگانه پتاسیم و کرومیوم می باشد که در طبیعت به صورت کریستال و با رنگ بنفش یافت می شود. بر خلاف سایر انواع آلوم که خاصیت روشن کنندگی دارند، از این ماده در روند برنزه کردن استفاده می شود.

5. سلنات آلوم

آلوم های حاوی سلنیوم، اکسید کننده های قوی هستند، به طوری که برای ضد عفونی کننده ها مورد استفاده قرار می گیرند.

6.  سولفات آلومینیوم

سولفات آلومینیوم به زاج کاغذساز معروف است و کیفیت آن بسیار متمایز از مجموعه زاج هایی است که در بالا اشاره شده است. بیشتر از این ماده برای تصفیه آب استفاده می شود

فرآیند تولید زاج

مواد معدنی متعددی از جمله آلوم شیست، آلونیت، بوکسیت و کرایولیت به عنوان ماده اولیه برای تولید زاج استفاده می شود. فرآیند خاصی که برای بدست آوردن آلوم استفاده می شود، به ماده معدنی اصلی بستگی دارد. هنگامی که آلوم از آلونیت به دست می آید، آلونیت کلسینه می شود و سپس ماده به دست آمده در معرض هوا قرار می گیرد تا زمانی که به پودر تبدیل شود.

معایب استفاده از زاج

این ماده شیمایی مانند هر ماده دیگری علاوه بر مزایا و نقاط مثبت آن در صنایع یکسری معایب هم دارد که در ادامه به آن اشاره می کنیم:

• استفاده زیاد از آن باعث تخریب بافت سیستم عصبی می شود.
• تنفس زاج ممکن است باعث آسیب ریه شود.
• به طور کلی خوردن زاج باعث استفراغ شما می شود.
• از آنجایی که این یک نمک است، مصرف مقادیر زیاد زاج شما را بیمار می کند.
• استفاده زیاد از آن باعث افزایش ابتلا به سرطان های خاص، پلاک های مغزی یا بیماری آلزایمر می شود.

خواص آلوم

• آلوم ها در آب بسیار محلول هستند.
• این ترکیبات طعم شیرینی دارند.
• کریستال های آلوم با گرم شدن مایع می شوند.
• نقطه جوش آن حدود 200 درجه سانتیگراد است.
• آلوم ها عموماً به شکل کریستالی سفید و شفاف وجود دارند.
• آنها به طور کلی به شکل هشت وجهی منظم متبلور می شوند.

خرید زاج

همان طور که در این مقاله اشاره کردیم، زاج و بسیاری دیگر از مواد شیمیایی کاربردهای گسترده ای دارند که در بسیاری از صنایع دیگر نیز مورد استفاده قرار می گیرند. شرکت تدارک صنعت کاغذ کرمان یکی از برترین ارائه دهندگان آلوم یا همان زاج به واحدهای تولیدی است. این مجموعه کلیه ملزومات و تجهیزات مورد نیاز تولیدکنندگان و فعالان در حوزه صنایع سلولزی را با بهترین کیفیت و ارزنده ترین قیمت تامین می کند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر، استعلام قیمت زاج، آگاهی از نحوه ثبت سفارش و خرید سولفات آلومینیوم (زاج) و دریافت مشاوره رایگان با ما تماس حاصل نمایید.