سود سوز آور یا همان سدیم هیدروکسید، ترکیبی معدنی و یونی محسوب می‌شود که در آن یون‌های سدیم مثبت و هیدروکسید منفی قرار دارند. این ماده به دلیل داشتن خاصیت بازی قوی به نام‌های سود پرک یا سود کاستیک در بازار شناخته می‌شود. خواص منحصر به فرد این ماده معدنی پرکاربرد باعث شده تا از آن در صنایع مختلفی مانند صنایع غذایی، نفت، گاز، کاغذسازی و غیره استفاده شود. در ادامه این مقاله قصد داریم ضمن معرفی این سود و ساختار آن، به کاربرد‌های مهم و معرفی انواع آن بپردازیم.
سود سوزآور چیست؟
این ماده معدنی جامد و سفید رنگ به نام هیدروکسید سدیم دارای دمای ذوب ۱۳۹۰ درجه سانتیگراد و چگالی 2.13 بوده و به همین دلیل به راحتی قادر به جذب رطوبت هوا خواهد بود. این ماده به گروه سدیم‌ها یا نمک‌ها تعلق دارد. از این رو، از آن در نساجی، صنایع شیمیایی، فولاد، آلومینیوم، شوینده (مواد اولیه شوینده)و صابون و حتی در آزمایشگاه‌ها برای تعیین غلظت اسید‌های مجهول در سنجش حجمی اسید استفاده می‌کنند. یکی از کاربرد‌های مهم این ماده معدنی استفاده از آن به عنوان ماده اولیه کاغذسازی است.
| ویژگی | مقدار | توضیحات |
| نام IUPAC | سدیم هیدروکسید | – |
| نام‌های دیگر | سود سوزآور، سود مایع، سود پرک، سود کاستیک، هیدرات سدیم | – |
| فرمول شیمیایی | NaOH | – |
| جرم مولی | 39.9971 گرم بر مول | – |
| ظاهر | کریستال‌های سفید و مات | در دمای اتاق جامد کریستالی سفید و بی‌بو است که رطوبت هوا را جذب می‌کند. |
| بو | بی‌بو | – |
| چگالی | 2.13 گرم بر سانتی‌متر مکعب | – |
| نقطه ذوب | 323 درجه سانتیگراد (613 درجه فارنهایت؛ 596 کلوین) | بدون تجزیه ذوب می‌شود. |
| نقطه جوش | 1388 درجه سانتیگراد (2530 درجه فارنهایت؛ 1661 کلوین) | – |
| حلالیت در آب | 418 گرم در لیتر (0 درجه سانتیگراد)؛ 1000 گرم در لیتر (25 درجه سانتیگراد)؛ 3370 گرم در لیتر (100 درجه سانتیگراد) | به شدت در آب محلول است و در حین حل شدن گرمای زیادی آزاد می‌کند. |
| حلالیت | محلول در گلیسیرین، نامحلول در اتر، به آرامی در پروپیلن گلیکول محلول است. | به خوبی در اتانول و متانول نیز حل می‌شود. |
| فشار بخار | <2.4 کیلو پاسکال (20 درجه سانتیگراد)؛ 0.1 کیلو پاسکال (700 درجه سانتیگراد) | – |
| اسیدیته (pKa) | 13.9 (Na+) | – |
| بازی بودن (pKb) | 0.0 (OH−) | – |
| ساختار کریستالی | اورتورومبیک | – |
| خطرات | خورنده، خطرناک در صورت بلعیدن، باعث سوختگی شدید پوست و آسیب چشم می‌شود. | واکنش شدید با آب و اسیدها دارد و گرمای زیادی تولید می‌کند. |
| موارد مصرف | تولید صابون، ریون، کاغذ، مواد منفجره، رنگ‌ها، محصولات نفتی، فرآوری پارچه پنبه‌ای، تمیز کردن فلزات، تولید مواد شیمیایی، پالایش نفت، پاک کننده‌های لوله بازکن و فر اجاق گاز. | – |
ساختار سود سوز آور
سود سوزآور که نام رایج هیدروکسید سدیم NaOH است، با توجه به ماهیت شیمیایی این ماده و خاصیت سوزانندگی و خورندگی آن گرفته شده است. این ماده شیمیایی با جذب آب می‌تواند محلول‌های آبی یا آبکی تشکیل دهد. از نظر ساختاری، اتم سدیم با توجه به قرارگیری در گروه اول جدول تناوبی، دارای یک الکترون در لایه والانس بوده و با از دست دادن آن، به حالت پایدار می‌رسد. بنابراین این الکترون به گروه هیدروکسید منتقل خواهد شد که شامل اتم اکسیژن و اتم هیدروژن است.
اکسیژن دارای خاصیت الکترون خواهی بالا و جذب الکترون است. بنابراین الکترون را جذب کرده و تبدیل به یون هیدروکسید منفی می‌شود. در این ساختار سود سوز آور، پیوند‌های یونی قوی بین یون سدیم و هیدروکسید تشکیل می‌شود که ساختار اصلی این ماده است. هیدروکسید سدیم در محیط آبی به طور کامل یونیزه شده و و تبدیل به یون‌های Na و OH می‌شود که خاصیت بازی قوی داشته و باعث افزایش PH محلول خواهد شد. از این رو، از این ماده در واکنش‌های شیمیایی به عنوان یک قلیا یا ماده خنثی‌کننده اسید استفاده می‌شود.
کاربرد‌های سود سوزآور
این محصول شیمیایی می‌تواند کاربرد‌های مختلفی در صنایع داشته باشد. در حال حاضر در تولید طیف گسترده‌ای از مواد شیمیایی از جمله مواد شوینده، رزین‌ها، مواد منفجره، رنگ‌ها و حتی صابون از سود سوزآور استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از آن برای استخراج فلزاتی از قبیل آلومینیوم از طریق الکترولیز نیز بهره برد.
کاربرد سود سوز آور در صنایع کاغذسازی و سلولوزی
یکی از کاربرد‌های مهم این محصول در تولید خمیر کاغذ و مقوا است. برای این که بتوان الیاف سلولز را از چوب جدا کرد، باید از این سود استفاده نمود. همچنین از هیدروکسید سدیم برای جدا کردن جوهر و دیگر مواد ناخالصی از الیاف کاغذ نیز استفاده می‌شود.
سود سوزآور به طور گسترده‌ای در خمیر چوب به کار می‌رود. در واقع نقش مهم هیدروکسید سدیم در چندین مرحله بعد از فرایند سفید کردن خمیر قهوه‌ای، برای ساخت کاغذ است. این فرایند شامل مراحل تجزیه اکسید اکسیژن، استخراج اکسیداتیو و استخراج ساده است که در همه آن‌ها به یک محیط قلیایی نیاز است.
استفاده از سود سوزآور برای تصفیه آب
اگرچه امکان استفاده از فیلتر تصفیه آب برای پاکسازی آب از آلاینده‌ها وجود دارد، اما در صورت بالا بودن غلظت فلزات سنگین در پساب‌ها، از هیدروکسید سدیم برای تصفیه آب استفاده می‌کنند. سود سوزآور همچنین برای تنظیم ph آب در سیستم‌های تصفیه آب در تصفیه خانه و پساب‌ها به کار می‌رود.(مواد شیمیایی بهسازی آب)
استفاده از هیدروکسید سدیم برای ساخت صابون، مواد بهداشتی و تمیزکننده
این ماده به طور سنتی در تولید صابون نیز به کار می‌رود. هیدروکسید سدیم یک عامل تمیزکننده صنعتی، در مواد شوینده نیز وجود دارد. در این صنعت، هیدروکسید سدیم را به آب اضافه کرده و از آن می‌توان برای تمیزکاری تجهیزات و مخازن نیز استفاده کرد. حتی می‌توان از این محصول در منازل به عنوان باز‌کننده چاه و تخلیه کن نیز بهره برد.
دیگر کاربرد‌های مهم سود سوزآور
- این محصول در صنایع غذایی، تهیه شکلات، شستشوی میوه‌ها و تولید کارامل نیز به عنوان تنظیم‌کننده ph به کار می‌رود.
- از این ماده برای بازیافت آلومینیوم و حل کردن آن در فرایند بازیافت استفاده می‌شود.
- هیدروکسید سدیم به عنوان ماده اولیه یا کاتالیزور در تولید مواد شیمیایی از جمله پلیمر‌ها و دارو‌ها کاربرد دارد.
- در فرایند مرسریزه کردن پارچه‌های پنبه‌ای و افزایش کیفیت و درخشش آن‌ها در صنایع نساجی نیز از هیدروکسید سدیم استفاده می‌شود.
- این محصول برای کنترل اسیدیته چاه‌های نفت و جداسازی آلاینده‌ها در صنعت نفت و گاز نیز کاربرد دارد.
انواع سود سوز آور
هیدروکسید سدیم یا NaOH از پرکاربردترین مواد شیمیایی قلیایی است که می‌تواند در صنایع مختلف به کار رود. ویژگی‌های منحصر به فرد آن از جمله انحلال‌پذیری بالا در آب، قدرت واکنش دهی با مواد اسیدی، خاصیت خورندگی و غیره کاربرد‌های مختلفی داشته و در حوزه‌هایی مانند صنایع شیمیایی، نفت، کاغذسازی، نساجی و موارد دیگر بسیار محبوب است. انواع مختلف از سود سوز آور در بازار وجود دارند که هر کدام بر اساس شکل فیزیکی و خلوص خود می‌توانند در موارد متفاوتی به کار گرفته شوند. در ادامه به انواع هیدروکسی سدیم موجود در بازار خواهیم پرداخت.
سود سودآور جامد یا کاستیک
این نوع سود از نوع جامد به شکل بلور‌های سفید یا تکه‌های جامد است که به دلیل داشتن قابلیت حمل و نقل آسان، در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین کاستیک جامد نسبت به نوع محلول یا مایع، نگهداری مطمئن‌تر و آسان‌تری دارد. در ضمن، این محصول در بسته‌بندی‌های بزرگ و صنعتی در بازار موجود بوده و امکان خرید آن‌ها نیز وجود دارد. البته باید توجه داشت، کاستیک جامد به عنوان یک ماده خورنده در زمان استفاده به تجهیزات محافظتی ویژه نیاز دارد. از این ماده می‌توان در تولید صابون، صنایع غذایی، دارویی و مواد شوینده استفاده کرد.
سود سوزآور از نوع مایع یا محلول سود کاستیک
محلول سود کاستیک یک محلول آبی شامل هیدروکسید سدیم است که اغلب با غلظت‌های مختلفی از جمله ۳۰ درصد و ۵۰ درصد قابل تهیه است. از این ماده می‌توان در صنایع مختلفی که نیاز به استفاده فوری از محلول قلیایی دارند، بهره برد. به عنوان مثال، محلول سود کاستیک در تصفیه آب، پالایشگاه‌های نفت و گاز، صنایع شیمیایی و پتروشیمی استفاده می‌شود. کاربرد این مایع بسیار آسان بوده و به دلیل عدم نیاز به حل کردن مجدد، محبوبیت بالایی دارد. اغلب برای ذخیره و استفاده از این محلول از بشکه‌های پلاستیکی بزرگ استفاده می‌شود.
سود سوزآور پرک یا کاستیک پرک
کاستیک پرک، ورقه‌های کوچک و نازکی هستند که از هیدروکسید سدیم تهیه شدند. این ماده سرعت انحلال بالاتری داشته و به دلیل سطح تماس بیشتر با آب و دیگر مواد شیمیایی، می‌توانند مصارف مختلفی در صنایع داشته باشند. همچنین سود سوز آور پرک سرعت بالایی در حل شدن در آب داشته و از این رو در صنایع تولید آلومینیوم، کاغذسازی و فراوری نفت از آن‌ها استفاده می‌شود.
سود سوزآور پودری یا کاستیک پودر
این ماده نیز شامل هیدروکسید سدیم بوده و به صورت پودر ریز تولید می‌شود. شکل فیزیکی این ماده باعث می‌شود تا سطح تماس بسیار بالایی با محیط اطراف داشته باشد و از این رو می‌توان در کاربرد‌هایی که نیاز به پخش سریع و یکنواخت ماده قلیایی است، از کاستیک پودر استفاده کرد. این ماده در صنایعی از قبیل پاک‌کننده‌ها و کاربرد‌های آزمایشگاهی به کار می‌رود. همچنین در صورتی که در فرایند‌های صنعتی به سود با خلوص و انحلال بالا نیاز باشد، می‌توان از این نوع هیدروکسید سدیم بهره برد.
سود سوز آور گرانولی یا کاستیک گرانول
این ماده به شکل ذرات ریز و دانه‌ای تولید شده و نسبت به دیگر هیدروکسید‌های سدیم موجود جامد، شکل متراکم‌تری دارد. از این رو، حمل و نقل و نگهداری آن نیز آسان‌تر است. این ماده به راحتی قابل انبار کردن بوده و به سرعت نیز در آب حل می‌شود. کاستیک گرانول در صنایع شیمیایی، تولید مواد شوینده و حتی در کاربرد‌های کوچکتر صنعتی و نیمه صنعتی نیز قابل استفاده است.
سود مخصوص صنایع حساس
این نوع از سود دارای خلوص بسیار بالا بوده و می‌توان از آن برای کاربرد‌های حساس مانند داروسازی و غذایی استفاده کرد. در واقع این نوع سود هیچگونه ناخالصی یا آلاینده‌ای ندارد و در نتیجه، کیفیت نهایی محصول نیز تضمین خواهد شد. سود مخصوص صنایع حساس دارای کنترل دقیق در فرایند تولید بوده و از این رو هزینه بالاتری دارد.
آیا سود سوزآور همان جوش شیرین است؟
در پاسخ به این سوال باید گفت سود سوز آور یا همان سدیم هیدروکسید، دارای فرمول متفاوتی نسبت به جوش شیرین یا همان سدیم بی‌کربنات است و بنابراین این دو ماده با یکدیگر متفاوت هستند. همچنین سدیم هیدروکسید نسبت به جوش شیرین از ایمنی کمتری برخوردار بوده و دارای خاصیت خورندگی است. درحالی‌که جوش شیرین از ایمنی کمتری برخوردار بوده و این خاصیت را ندارد. البته باید گفت این سود به عنوان یک عامل پاک‌کننده در ساخت جوش شیرین به کار می‌رود.
سود سوزآور با تدارک صنعت کاغذ کرمان
شرکت تدارک صنعت کاغذ کرمان به عنوان یک تامین‌کننده پیشرو در زمینه مواد شیمیایی صنعتی در ایران، مفتخر است که سود سوزآور (هیدروکسید سدیم) را با بالاترین کیفیت و مطابق با استانداردهای بین‌المللی به صنایع مختلف عرضه نماید. ما با درک اهمیت کیفیت مواد اولیه در فرآیندهای تولیدی، سود سوزآور را از بهترین تولیدکنندگان داخلی و خارجی تهیه نموده و با ارائه خدمات پشتیبانی فنی و مشاوره‌ای، همواره در کنار مشتریان خود هستیم.
سود سوزآور به عنوان یک ماده قلیایی قوی، نقش اساسی در بسیاری از صنایع ایفا می‌کند، به ویژه در صنعت کاغذ و خمیر کاغذ که تخصص اصلی شرکت ما محسوب می‌شود. علاوه بر این، این ماده در تولید مواد شوینده، صنایع نساجی، تصفیه آب، تولید آلومینیوم و بسیاری دیگر از صنایع کاربرد دارد.
تدارک صنعت کاغذ کرمان با ارائه سود سوزآور با کیفیت تضمین شده و قیمت رقابتی، به مشتریان خود کمک می‌کند تا فرآیندهای تولیدی بهینه‌تری داشته باشند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آنالیز دقیق سود سوزآور، دریافت مشاوره تخصصی و ثبت سفارش، می‌توانید با تیم کارشناسان ما در تماس باشید.
