در صنعت کاغذسازی، “گرماژ” یکی از مهم‌ترین معیارهایی است. که برای اندازه‌گیری ضخامت و کیفیت مورد استفاده قرار می‌گیرد. احتمالاً شما هم متوجه شده‌اید که وقتی کاغذ A4، روزنامه، کاهی یا کاغذ الگو را در دست می‌گیرید، جدای از جنس و بافت، در وزن هم تفاوت زیادی دارند. یک ورقه کاغذی با مواد اولیه مشخص ممکن است سنگین‌تر یا سبک‌تر از یک ورق دیگر با همان مواد اولیه باشد، اما این اختلاف ناشی از چیست؟
گزماژ کاغذ (گرم در متر مربع – g/m²) یا وزن پایه، روشی برای اندازه‌گیری وزن و ضخامت کاغذ است. این نشان می‌دهد که یک متر مربع از کاغذ چند گرم وزن دارد. هرچه عدد گزماژ بالاتر باشد، کاغذ ضخیم‌تر، سنگین‌تر و معمولاً با کیفیت‌تر خواهد بود. گزماژ در انتخاب کاغذ مناسب برای کاربردهای مختلف مانند چاپ، بسته‌بندی و نوشتن اهمیت دارد.
اگر قصد خرید کاغذ دارید، توجه به گرماژ اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا هر گرماژی برای هر نوع نیاز مناسب نیست. اگر به‌خوبی نیازمندی‌ها و اهداف خود را درک نکرده باشید، ممکن است با انتخاب اشتباه، یا متحمل هزینه‌های بیهوده شوید یا اینکه کیفیت محصول کاغذی شما به حد مطلوب نرسد.
گرماژ کاغذ چیست؟ واحدهای اندازه‌گیری آن
گرماژ نشان‌دهنده وزن یک متر مربع از کاغذ است. هر چقدر این معیار بالاتر باشد، ضخامت و تراکم الیاف محصول کاغذی نیز بالاتر خواهد بود.
در صنایع مختلف، توجه به گرماژ کاغذ مصرفی اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال، در صنعت چاپ و نشر کتاب و روزنامه، ترجیحاً از کاغذهایی با گرماژهای پایین استفاده می‌کنند، زیرا مقاومت و استحکام آن اهمیت فوق‌العاده‌ای ندارد. این در حالی است که در صنعت بسته‌بندی، از محصولات کاغذی با گرماژ بالا بهره می‌برند، زیرا استحکام آن برای محافظت از محصول اهمیت زیادی دارد.
گرماژ (grammage) به‌صورت کلی پارامتری برای اندازه‌گیری چگالی خمیر کاغذ است که مطابق با استانداردهای ISO 536 با واحد g/m² (GSM – grams per square meter) نشان داده می‌شود. به عنوان مثال، وقتی گفته می‌شود که گرماژ یک کاغذ 100 (g/m²) است، به این معنی خواهد بود که هر یک متر مربع از آن، صد گرم وزن دارد.
طبیعی است هرچقدر گرماژ کاغذ پایین‌تر باشد، ضخامت و تراکم آن نیز کمتر است.
فرمول اندازه‌گیری گرماژ کاغذ به‌صورت زیر است:
وزن کاغذ (گرم) ÷ مساحت کاغذ (متر) ((طول × عرض)) = گرماژ
| نوع کاغذ | محدوده گرماژ (g/m²) | ویژگی‌ها | کاربردهای رایج |
| کاغذ تحریر (Writing Paper) | 60 – 120 | سفید یا رنگی، با سطحی نسبتاً صاف، مناسب برای نوشتن و چاپ روزمره، در گرماژهای پایین‌تر نازک و در گرماژهای بالاتر ضخیم‌تر. | چاپ کتاب، دفترچه یادداشت، سربرگ، فاکتور، تراکت، پرینت‌های اداری و خانگی. |
| کاغذ گلاسه (Coated Paper) | 90 – 300 | سطحی صاف و براق یا مات دارد که کیفیت چاپ را بالا می‌برد، در گرماژهای پایین‌تر برای صفحات داخلی مجلات و بروشورها و در گرماژهای بالاتر برای جلد، کارت ویزیت و بسته‌بندی‌های با کیفیت استفاده می‌شود. | چاپ مجلات، کاتالوگ‌ها، بروشورها، پوسترها، کارت ویزیت، جلد کتاب، بسته‌بندی محصولات لوکس. |
| کاغذ بالکی (Bulky Paper) | 60 – 100 | کاغذی سبک و ضخیم با رنگ کرم، برای کاهش وزن و افزایش حجم کتاب‌ها استفاده می‌شود. | چاپ کتاب (به ویژه رمان و کتاب‌های با تعداد صفحات زیاد). |
| کاغذ کرافت (Kraft Paper) | 70 – 400 | کاغذی قهوه‌ای رنگ و مقاوم که از خمیر چوب سولفات تهیه می‌شود، در گرماژهای پایین‌تر برای بسته‌بندی و در گرماژهای بالاتر برای ساخت کارتن و ساک دستی استفاده می‌شود. | بسته‌بندی، ساخت کارتن، پاکت، ساک دستی، کاغذ کادو. |
| کاغذ روزنامه (Newsprint) | 40 – 55 | کاغذی ارزان قیمت با جذب بالا، معمولاً به رنگ خاکستری روشن، برای چاپ روزنامه‌ها و نشریات با تیراژ بالا استفاده می‌شود. | چاپ روزنامه، مجلات ارزان قیمت. |
| کاغذ بریستول (Bristol Board) | 145 – 250 | کاغذی ضخیم‌تر از کاغذ تحریر و نازک‌تر از مقوا، با سطح صاف، برای کارهای هنری، طراحی، کارت پستال و پاکت‌های پستی مقاوم استفاده می‌شود. | کارت پستال، کارت دعوت، پاکت پستی، طراحی، نقاشی. |
| مقوای ایندربرد (Folding Box Board) | 200 – 400+ | مقوایی با کیفیت بالا که یک طرف آن سفید و طرف دیگر آن معمولاً کرم یا سفید است، برای بسته‌بندی محصولات بهداشتی، دارویی و غذایی استفاده می‌شود. | بسته‌بندی محصولات بهداشتی، دارویی، غذایی، آرایشی. |
| مقوای پشت طوسی (Grey Back Board) | 200 – 500+ | مقوایی که یک طرف آن سفید و طرف دیگر آن طوسی است، برای بسته‌بندی‌های صنعتی و جعبه‌های مقوایی با استحکام متوسط استفاده می‌شود. | جعبه کفش، جعبه قطعات صنعتی، جعبه اسباب بازی. |
| مقوای گلاسه (Coated Board) | 200 – 350 | مقوایی با سطح براق یا مات که کیفیت چاپ بالایی دارد، برای بسته‌بندی‌های لوکس و با جلوه بصری قوی استفاده می‌شود. | بسته‌بندی محصولات آرایشی و بهداشتی، جعبه‌های هدیه، جلد کتاب‌های نفیس. |
اهمیت گرماژ در انتخاب کاغذ
شاخص گرماژ کاغذ مستقیماً نشان‌دهنده میزان مقاومت محصول در برابر فشار، خراش، پارگی و رطوبت است.
به عنوان مثال، در تولید کاغذهایی که با هدف بسته‌بندی به کار برده می‌شوند، باید از گرماژ بالا استفاده شود. از طرف دیگر، هرچقدر گرماژ پایین‌تر باشد، چاپ‌پذیری کاغذ بیشتر خواهد بود.
اصولاً این شاخص یکی از کلیدی‌ترین پارامترهای اندازه‌گیری کیفیت نهایی محصولات کاغذی است که بسته به نوع و کاربری کاغذ متفاوت انتخاب می‌شود. به‌صورت کلی، اگر به دنبال کاغذهای ضخیم‌تر و مستحکم‌تر هستید، باید سراغ گرماژهای بالا بروید و اگر هدف شما چاپ است، توصیه می‌کنیم گرماژهای پایین را برگزینید.
عوامل مؤثر بر گرماژ کاغذ
عوامل مختلفی وجود دارند که می‌توانند روی گرماژ کاغذ اثر بگذارند. در زیر به بررسی چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم:
- نوع و کیفیت الیاف به کار رفته در تولید کاغذ تأثیر زیادی روی گرماژ آن دارد. به عنوان مثال، هرچقدر چوبی که کاغذ از آن تهیه شده نرم‌تر باشد، احتمالاً محصول نهایی گرماژ پایین‌تری خواهد داشت. یا اینکه کاغذهای بازیافتی اغلب گرماژهای بالایی ندارند.
- روند تولید کاغذ نیز روی میزان گرماژ آن اثرگذار است. اینکه فرآیندهای خمیر کردن، پرس و خشک کردن به چه صورتی انجام می‌شوند، می‌تواند روی تراکم و چگالی نهایی محصول اثرگذار باشد. به‌صورت کلی، هرچقدر فشرده‌سازی کاغذ کمتر باشد، گرماژ آن نیز پایین‌تر خواهد بود.
- بخش زیادی از وزن کاغذ را آب موجود در بافت آن تشکیل می‌دهد. بنابراین طبیعی است که رطوبت الیاف کاغذ روی گرماژ آن اثرگذار باشد. این موضوع باعث شده تا کارخانه‌ها در هنگام تولید انواع کاغذ، دقت زیادی روی کنترل رطوبت محیط داشته باشند تا خدشه‌ای به محاسبات تولیدی اولیه وارد نشود.
قیمت کاغذ بر اساس گرماژ
اصولاً تولید کاغذهایی که گرماژ بالا دارند هم سخت‌تر است، هم به مواد اولیه بیشتر نیاز دارد و هزینه‌برتر خواهد بود. به همین خاطر، اصولاً خرید کاغذهایی با گرماژ زیاد گران‌تر خواهد بود.
طبیعی است که هرچقدر ضخامت و تراکم کاغذ و در نتیجه مقاومت آن بالاتر باشد، قیمت نهایی آن نیز بیشتر خواهد بود. به همین دلیل است که صنایع فعال در حوزه چاپ و نشر که استفاده زیادی از محصولات کاغذی دارند، سراغ گرماژهای پایین‌تر می‌روند تا صرفه اقتصادی بیشتری را تجربه کنند.
انواع کاغذ به همراه گرماژ آن ها
بسته به نوع کاربردی که مدنظر شماست، باید سراغ کاغذهایی با گرماژ مناسب بروید. در غیر این صورت، یا متحمل هزینه‌های گزاف و بیهوده خواهید شد یا اینکه محصول نهایی شما کیفیت مطلوب را نخواهد داشت.
اصولاً کاغذها را بر اساس گرماژ به سه دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌کنند که عبارت‌اند از کاغذهای سبک، متوسط و سنگین. در ادامه به بررسی بیشتر هرکدام از آن‌ها می‌پردازیم.
مقوای پشت طوسی (Grey Back Board)
گرماژ آن نیز معمولاً از 200 گرم به بالا است. این مقوا چندلایه است که یک طرف آن سفید یا طوسی روشن و طرف دیگر آن طوسی تیره است. استحکام بالایی دارد و برای بسته‌بندی‌های صنعتی و جعبه‌های مقوایی با استحکام متوسط که ظاهر داخلی آن‌ها اهمیت چندانی ندارد، استفاده می‌شود.
کاغذ بریستول (Bristol Board)
گرماژ آن معمولاً بین 145 تا 250 گرم است. این کاغذ ضخیم‌تر از کاغذ تحریر و نازک‌تر از مقوا است و سطحی صاف و محکم دارد. برای کارهای هنری دقیق، طراحی‌های فنی، کارت پستال‌های باکیفیت و پاکت‌های پستی مقاوم استفاده می‌شود و قابلیت تحمل مرکب و رنگ را به خوبی دارد.
مقوای ایندربرد (Folding Box Board)
گرماژ آن از 200 گرم به بالا متغیر است. این مقوا چندلایه با کیفیت بالا است که یک طرف آن سفید و صاف و طرف دیگر آن معمولاً با پرداخت کمی متفاوت است. قابلیت تا شدن و برش خوردن خوبی دارد و برای بسته‌بندی محصولات بهداشتی، دارویی، غذایی و آرایشی استفاده می‌شود.
کاغذ کرافت (Kraft Paper)
محدوده گرماژ آن بسیار وسیع و بین 70 تا 400 گرم متغیر است. این کاغذ قهوه‌ای رنگ، بسیار قوی و مقاوم در برابر پارگی است. ظاهر طبیعی و بازیافتی دارد و در گرماژهای پایین‌تر برای بسته‌بندی‌های ساده و در گرماژهای بالاتر برای ساخت کارتن‌های حمل و نقل، ساک‌های دستی کاغذی و کاغذ کادو با استحکام بالا استفاده می‌شود.
کاغذ بالکی (Bulky Paper)
معمولاً در گرماژ 60 تا 100 گرم تولید می‌شود. این کاغذ سبک است اما حجم ظاهری زیادی دارد و ضخیم‌تر به نظر می‌رسد. رنگ آن معمولاً کرم یا نخودی است و بافت کمی زبر دارد. هدف از تولید این کاغذ کاهش وزن نهایی کتاب‌ها با حفظ ضخامت آن‌ها است و برای چاپ متن بسیار مناسب است.
کاغذهای سبک
کاغذهایی که گرماژ کمتر از ۸۰ گرم دارند، به عنوان کاغذ سبک شناخته می‌شوند. این محصولات کاغذی دارای وزن کم، انعطاف‌پذیری بالا و بافت سطحی نرم بوده و برای کاربری‌های عمومی و روزمره بسیار مناسب هستند.
از جمله موارد استفاده از کاغذهای سبک با گرماژ پایین، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
کاغذ روزنامه
روزنامه‌ها پرتیراژترین محصولات چاپی هستند. هر روز دفاتر مختلفی مقادیر بالایی خبرنامه کاغذی چاپ و منتشر می‌کنند و به همین خاطر مصرف کاغذ در آن‌ها بالاست. کاغذ روزنامه معمولاً با گرماژ پایین تولید می‌شود تا هم هزینه‌های چاپ و تولید کاهش پیدا کند و هم خواندن و حمل‌ونقل آن (هم برای توزیع‌کنندگان و هم برای کاربران) آسان‌تر شود.
کاغذ کپی
کاغذهای کپی اغلب در دستگاه‌های کپی و چاپگرهای خانگی استفاده می‌شوند و همان‌هایی هستند که بیشتر با نام A4 می‌شناسیم. این محصولات کاغذی نیز اغلب دارای گرماژ پایین هستند و به خاطر سبک بودن و قیمت مناسبی که دارند، معمولاً برای کارهای روزمره مناسب خواهند بود. کاغذهای کپی اغلب دارای گرماژ بین ۵۰ تا ۸۰ گرم هستند.
کاغذهای متوسط
به کاغذهایی که گرماژ آن‌ها بین ۸۰ تا ۱۷۰ گرم است و معمولاً برای چاپ متون و تصاویری با کیفیت متوسط تا خوب استفاده می‌شوند، کاغذ متوسط می‌گویند. این دسته از کاغذها با گرماژ متوسط، ضخامت و استحکام بیشتری نسبت به کاغذهای سبک دارند و می‌توانند دوام بیشتری داشته باشند.
از جمله موارد استفاده از کاغذهای متوسط با گرماژ متعادل، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
کاغذ تحریر
این نوع کاغذ که معمولاً در گرماژهای حدود ۸۰ تا ۱۰۰ گرم تولید می‌شود، برای تولید دفتر و کاغذهای یادداشت مناسب است. از این کاغذها اغلب برای نوشتن نامه، جزوات درسی و تکالیف مدرسه یا دانشگاه استفاده می‌شود و چاپ‌پذیری خوبی دارند (جوهر به خوبی روی لابه‌لای الیاف آن‌ها نفوذ می‌کند و باقی می‌ماند، چون تراکم خیلی بالایی ندارند).
کاغذ کتاب
کاغذهای متوسط اغلب برای چاپ کتاب‌ها نیز به کار می‌روند. این نوع کاغذ به دلیل داشتن گرماژ متعادل، هم کیفیت چاپ‌پذیری خوبی دارد و هم به دلیل وزن مناسب، باعث سنگینی بیش از حد کتاب نمی‌شود. کاغذهای کتاب معمولاً گرماژی بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ گرم دارند.
کاغذهای سنگین
کاغذهای با گرماژ بیشتر از ۱۷۰ گرم را با عنوان کاغذهای سنگین می‌شناسیم. این کاغذها دارای ضخامت و استحکام زیادی هستند و معمولاً در شرایطی مورد استفاده قرار می‌گیرند که نیاز به دوام و مقاومت بیشتری دارند.
از جمله موارد استفاده از کاغذهای سنگین با گرماژ بالا، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
کاغذ کارت ویزیت
کارت‌های ویزیت به استحکام و دوام زیادی نیاز دارند، زیرا قرار است زیاد بین مشتریان دست به دست شوند و احتمال آسیب‌دیدگی آن‌ها بالاست. بنابراین، اگر می‌خواهید یک کارت ویزیت حرفه‌ای و جذاب تولید کنید، باید سراغ کاغذهای سنگین با گرماژ ۲۰۰ گرم به بالا بروید.
کاغذ بسته‌بندی
کاغذ بسته‌بندی برای حفاظت از محصولات مختلف است و به همین خاطر از کاغذهای سنگین در تهیه آن استفاده می‌کنند. این محصولات علاوه بر استحکام و مقاومت بسیار خوب، باید به گونه‌ای ساخته شوند که چاپ‌پذیری خوبی نیز داشته باشند تا بتوانند به زیبایی و جذابیت کالا اضافه کنند.
تدارک صنعت کاغذ کرمان بهترین و مرغوب‌ترین انواع کاغذهای سنگین با گرماژ بالا را با بهترین قیمت در اختیار شما قرار می‌دهد. اگر به دنبال برترین کاغذهای بسته‌بندی با بالاترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت هستید، کافی است برای اطلاع از شرایط و ثبت سفارش، با ما تماس بگیرید.
سخن آخر
گرماژ کاغذ تأثیر مهمی در تراکم، استحکام، کیفیت و کاربرد محصول نهایی دارد. از کاغذهای سبک و متوسط معمولاً در صنعت چاپ و تولید لوازم‌التحریر استفاده می‌شود، در حالی که نمونه‌های سنگین اغلب در صنعت بسته‌بندی کاربرد دارند. آشنایی با گرماژ کاغذ به خریداران کمک می‌کند تا با دید بازتر، انتخاب بهتری در هنگام خرید محصول متناسب با نیاز خود داشته باشند.
